W dniu 1 grudnia 2013 r. o godz. 12.00 w Wielkopolskim Muzeum Wojskowym Oddziale Muzeum Narodowego w Poznaniu miało miejsce otwarcie wystawy pt. „Wielkopolski Krzyż Powstańczy. 95. rocznica Powstania Wielkopolskiego 1918-1919” (informator wystawy w formacie PDF)
Wystawa czynna w terminie: 1 grudnia 2013 – 12 stycznia 2014
Działania na rzecz ustanowienia specjalnego odznaczenia za Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 podejmowano już w okresie międzywojennym. Z postulatem jego wprowadzenia występowały wielkopolskie związki kombatanckie skupiające głównie weteranów powstania. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił realizację starań podjętych przez Związek Weteranów Powstań Narodowych RP z 1914-1919 r., przekształcony w 1938 r. w Związek Powstańców Wielkopolskich.
Pierwsze odznaczenie o nazwie „Wielkopolski Krzyż Powstańczy” ustanowione zostało w 1946 r. (wraz ze Śląskim Krzyżem Powstańczym) dekretem Krajowej Rady Narodowej. Z niewiadomych powodów projekt ten nie został zrealizowany. Dekretem z dnia 8 października 1946 r. wprowadzony został tylko Śląski Krzyż Powstańczy.
Wielkopolski Krzyż Powstańczy ustanowiony został dopiero dekretem Rady Państwa z dnia 1 lutego 1957 r. Nadawany był „osobom, które z bronią w ręku lub w inny aktywny sposób uczestniczyły w walkach przeciw zaborcom niemieckim w powstaniu wielkopolskim 1918/1919 roku.” Z dniem 8 maja 1999 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uznał nadawanie Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego za zakończone. Wyróżniono nim 24.466 osób.
W kolejną rocznicę Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 Wielkopolskie Muzeum Wojskowe przypomina dzieje odznaczenia. Z największej w polskim muzealnictwie historyczno-wojskowym kolekcji źródeł i materiałów do dziejów Powstania Wielkopolskiego i Wojsk Wielkopolskich 1918-1919 wybrano obiekty związane z odznaczeniem: chorągwie, zestawy mundurowe, dokumenty, fotografie i przedmioty o znaczeniu pamiątkowym.
Wystawę wzbogaca prezentacja części największego w kraju zbioru krzyży i związanych z nim dokumentów i pamiątek, gromadzonego od wielu lat przez Eligiusza Tomkowiaka.
Eksponowane są nie tylko krzyże z legitymacjami potwierdzającymi nadanie, ale także wszelkiego rodzaju obiekty związane z odznaczeniem: dokumenty, w tym akty wprowadzające, różnego rodzaju przedmioty z wizerunkiem krzyża oraz fotografie weteranów, a nawet kompletne zestawy umundurowania weterańskiego z przypiętym Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. Odznaczenie jest dzisiaj jednym z ważniejszych symboli Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.
Autorzy wystawy:
Kurator wystawy: Jarosław Łuczak
Asystenci: Anna Szukalska-Kuś, Alina Sokołowska, Jędrzej Oksza-Płaczkowski
Współpraca: Eligiusz Tomkowiak
Prace techniczne: zespół pracowników muzeum pod kierunkiem Henryka Ignysia
Druki: Dział Wydawnictw MNP pod kierunkiem Urszuli Namioty
Spotkania w muzeum towarzyszące wystawie:
8.12.2013, godz. 12.00, O gromadzeniu pamiątek związanych z Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym opowie Eligiusz Tomkowiak, współtwórca wystawy
15.12.2013, godz. 12.00. Oprowadzanie po wystawie, spotkanie z kuratorem wystawy Jarosławem Łuczakiem
27.12.2013 godz. 17.00. Wspomnienie o Powstaniu Wielkopolskim 1918-1919, spotkanie z kuratorem wystawy Jarosławem Łuczakiem
Wielkopolskie Muzeum Wojskowe
Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu
Poznań, Stary Rynek 9
Otwarte:
wtorek-czwartek w godz. 09.00 – 15.00
piątek w godz. 12.00 – 21.00
sobota-niedziela w godz. 11.00 – 18.00
W poniedziałek muzeum zamknięte.
Oprowadzanie po wystawie można zamówić pod telefonem: 61 852-67-39
Bilety można kupić najpóźniej na pół godziny przed zamknięciem muzeum.