Kontakt do nas:
Zakład Historii Wojskowej – Instytut Historii – Wydział Historyczny
Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
ul. Umultowska 89D
61-614 Poznań
e-mail: histwoj@amu.edu.pl
Rodowód:
Specjalistyczny kierunek badawczy – historia wojskowości w Poznaniu zaczął się rozwijać od lat pięćdziesiątych XX wieku. Pierwsze prace nad dziejami oręża zostały podjęte na seminarium prof. dr hab. Gerarda Labudy, który też specjalizował w tym kierunku pierwszych pracowników. Był nim Benon Miśkiewicz, który jako pierwszy w ośrodku poznańskim napisał dysertację doktorską i przewód habilitacyjny z zakresu historii wojskowości.
Początkowo placówką naukowo-dydaktyczną, w ramach której podejmowano te badania była Katedra Historii Polski Feudalnej do XVIII wieku. Powstały tam tez sprzyjające warunki dla rozwoju badań nad studiami historyczno-wojskowymi. Dzięki temu powstał zespół pracowników naukowych, skupiający swą działalność na seminarium doktorskim z dziejów wojskowości kierowanym przez Benona Miśkiewicza. Zespół ten, jak również dalszy rozwój prac badawczych nad dziejami wojennymi oraz kształcenie studentów z tego zakresu, stworzyły korzystne warunki do dalszego ujęcia organizacyjnego interesujących nas badań.
W 1969 roku, w ramach prowadzonej w szkołach wyższych reorganizacji, utworzony został w Instytucie Historii UAM Zakład Historii Wojskowości. Była to wtedy jedyna tego typu placówka w uczelniach cywilnych w Polsce (następna powstała w 1979 roku w Toruniu). W 1977 roku jednostka ta zmieniła nazwę na Zakład Historii Wojskowej. Powstanie jej było wyrazem akceptacji dotychczasowych osiągnięć ośrodka poznańskiego w zakresie prac nad historią wojskowości. Na kierownika Zakładu powołany został Benon Miśkiewicz, który pełnił tą funkcję do 1993 roku.
Następnie kierownictwo Zakładu objął Karol Olejnik, a po nim w 2006 roku Zbigniew Pilarczyk. Przez te wszystkie lata rozwijała się także kadra naukowa Zakładu. W 1969 roku dysertację doktorską ukończył Karol Olejnik, a następnie w 1975 roku przewód habilitacyjny, dzięki czemu Zakład wzbogacił się o drugiego samodzielnego pracownika nauki, od 1988 roku profesora. W 1975 roku został zatrudniony w Zakładzie Zbigniew Pilarczyk, który w 1984 roku ukończył przewód doktorski, a w 1997 roku habilitacyjny, będąc od 1999 roku profesorem uniwersyteckim. W Zakładzie był krótko zatrudniony Aleksander Nowak, przez wiele lat pracowała w nim Aleksandra Kubiak, a po niej Zofia Nowakowska. W latach 1989-1998 zatrudniony w Zakładzie był Sławomir Musiał. W 1999 roku zatrudniony został Maciej Franz, który w 1999 roku ukończył dysertację doktorską, a w 2007 roku przewód habilitacyjny, a od 2009 roku jest profesorem uniwersyteckim.
Po wprowadzeniu studiów doktoranckich ZHW zaczęło zasilać liczne grono doktorantów uczęszczających na seminaria do profesorów Karola Olejnika i Zbigniewa Pilarczyka. Z tego grona zatrudnienie w Zakładzie znalazł Michał Bogacki, który dysertację doktorską obronił w 2005 roku, a zatrudniony w Zakładzie był w latach 2006-2011. Następnie Bartosz Kruszyński, który dysertację doktorską obronił w 2007, zatrudniony w Zakładzie od roku akademickiego 2008/2009 oraz Karol Kościelniak, który dysertację doktorską obronił w 2009, a zatrudniony został od roku akademickiego 2011/2012.
Działalność naukowa pracowników i doktorantów zakładu obejmuje obszary badawcze:
Starożytność:
– broń i barwa wojskowości Grecji i Rzymu
– starożytna myśl wojskowa i sztuka operacyjna
– wybitny dowódcy epoki starożytnej
– wojna na morzu w starożytności
– fortyfikacje starożytne
– piśmiennictwo wojskowe w starożytności
Średniowiecze:
– wpływ budownictwa militarnego na kształtowanie przestrzeni urbanistycznej Poznania od X do końca XIX wieku
Epoka nowożytna:
– cechy obronne siedzib szlacheckich w Polsce w XVI i XVII wieku
– historia wojskowości staropolskiej
– wojskowość kozacka
– kariery oficerów wojsk polskich i litewskich w XVII
– flota wojenna Republiki Zjednoczonych Prowincji w XVII wieku
– wojny morskie XVI-XVII wieku
Wiek XIX:
– Armia Królestwa Polskiego
– dzieje wojen morskich XIX i XX wieku
– Sztuka dowodzenia i dowódcy w epoce napoleońskiej
– piechota Księstwa Warszawskiego
– taktyka działań w okresie wojen napoleońskich
– wojna w Hiszpanii 1807-1814
Wiek XX:
– dziej poznańskiego garnizonu w XIX i XX wieku
– militarny wkład Wielkopolski w budowę niepodległości II Rzeczypospolitej
– polska i światowa myśl wojskowa 1918-1945
– broń i barwa Wojska Polskiego 1918-1939
– broń strzelecka na świecie
– polskie organizacje paramilitarne w II Rzeczypospolitej
– kariery oficerskie w Wojsku Polskim w latach II Rzeczypospolitej
– broń pancerna w dwudziestoleciu międzywojennym
– dzieje militarne Niemiec w pierwszej połowie XX wieku
– dzieje jednostek liniowych SS
– udział ochotników z państw okupowanych w wysiłku wojennym III Rzeszy
– Poznań w czasach wojny i okupacji 1939-1945
– działania operacyjne niemieckich jednostek specjalnego przeznaczenia w okresie II wojny światowej
– wybitni dowódcy XX wieku
– marynarki wojenne w XIX i XX wieku
– fortyfikacje XX wiek
– niemieckie lotnictwo wojskowe podczas II wojny światowej
– harcerstwo wielkopolskie 1912-2007
Dzieje współczesne:
– konflikty militarne XX i XXI wieku
– bezpieczeństwo międzynarodowe
– dzieje współczesnego terroryzmu jako globalnego zagrożenia
– konflikty militarne w Iraku i Afganistanie
– rozwój techniki i technologii wojskowej od początku XX wieku do współczesności
– ikonografia, jako źródło do historii wojskowej w XX i XXI wieku
Zagadnienia specjalistyczne:
– studiach z zakresu metodologii i teorii badań historycznowojskowych
– historia historiografii wojskowej
– ekonomiczne podłoże wojen i wojskowości
– procesy i zjawiska socjologiczne w dziejach wojen i wojska
– wykorzystanie technik cyfrowych w pracy naukowej historyka wojskowości
– wpływ ekonomii na wojskowość
– psychologia pola wali oraz jej wpływ na przebieg działań wojennych
– powiązania pomiędzy gospodarką a wojną na morzu
– wybitni admirałowie
– cechy charakterystyczne ludzi morza jako grupy społecznej
– źródła ikonograficzne do historii wojen morskich
– przedstawienie wojny w sztuce (malarstwie, rzeźbie)
– wojna podwodna